หน่วยการเรียนรู้ที่ 8 มหาชาติหรือมหาเวสสันดรชาดก

ความเป็นมา
    พุทธศาสนิกชนชาวไทยนับถือกันมาแต่ครั้งโบราณว่า มหาเวศสันดรเป็นชาดกที่สำคัญกว่าชาดกเรื่องอื่น เพราะว่าด้วยเรื่องราวที่ปรากฏบารมีของพระโพธิสัตว์อยู่โดยบนิบูรณ์ทั้ง ๑๐ บารมี นอกจากนี้ยังมีผู้นำมหาเวสสันดรชาดกไปแต่งเป็นภาษาไทยอีกหลายสำนวน และใช้คำประพันธ์หลายชนิด เช่น กลอน ฉันท์ กาพย์ ลิลิต และร้อยแก้ว รวมทั้งยังมีมหาเวสสันดรชาดกที่เป็นภาษาถิ่นอีกหลายฉบับ... อ่านต่อ

หน่วยการเรียนรู้ที่ 7 มงคลสูตรคำฉันท์

                                                   
ความเป็นมา
     เมื่อ พ.ศ. 2466 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ในรัชกาลที่6 ทรงนำมงคลสูตรมาทรงพระราชนิพนธ์เป็นบทร้อยกรองประเกทคำฉันท์ โดยใช้คำประพันธ์ 2 ชนิด คือกาพย์ฉบัง 16 และอินทรวิเชียรฉันท์ 11 ทรงนำคาถาภาษาบาลีจากพระไตรปิฏกตั้ง แล้วแปลถอดความเป็นร้อยกรองภาษาไทย  ได้ถูกต้องตรงตามบังคับในฉันทลักษณ์ โดยไม่เสียเนื้อความจากพระคาถาบาลี การจัดวางลำดับของมมงคลแต่ละข้อก็เป็นไปตามที่ปรากฏอยู่ในพระคาถาเดิม  ซึ่งแสดงให้เห็นถึงพระอัจริยภาพทางด้านภาษาได้อย่างดี
ผู้แต่ง

   พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว

ลักษณะคำประพันธ์

   กาพย์ฉบัง 16 และอินทรวิเชียรฉันท์11

เรื่องย่อ

   สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสถึงมงคลสูงสุด 38 ประการ ไว้ในมงคลสูตรซึ่งสำคัญบทหนึ่งในพระพุทธศาสนา มงคลสูตรปรากฏในพระไตรปิฏก ขุททกนิกาย หมวดทขุททกปาฐะ

มงคล 38 ประการ

1. ไม่คบคนพาล
2. คบบัณฑิต

3. บูชาบุคคลที่ควรบูชา
4. อยู่ในถิ่นอันที่เหมาะสม

5. มีบุญวาสนามาก่อน
6. ตั้งตนไว้ชอบ

7. พหูสูต
8. รอบรู้ในศิลปะ

9.  มีวินัย
10. มีวาจาสุภาษิต        

11. บำรุงบิดามารดา
12. เลี้ยงดูบุตร

13. สงเคราะห์ภรรยา-สามี
14. ทำงานไม่ให้คั่งค้าง

15. ให้ทาน
16. ประพฤติธรรม

17. สงเคราะห์ญาติ
18. ประกอบการงานที่ไม่มีโทษ

19. งดเว้นจากบาป
20. สำรวมจากการดื่มน้ำเมา

21. ไม่ประมาทในธรรม
22. มีความเคารพ

23. มีความถ่อมตน
24. มีความสันโดษ

25. มีความกตัญญู
26. ฟังธรรมตามกาล

27. มีความอดทน
28. เป็นผู้ว่าง่ายสอนง่าย

29. เห็นสมณะ
30. สนทนาธรรมตามกาล

31. บำเพ็ญตบะ
32. ประพฤติพรหมจรรย์

33. เห็นอริยสัจ
34. ทำนิพพานให้แจ้ง

35. จิตไม่หวั่นไหวในโลกธรรม
36. มีจิตไม่เศร้าโศก

37. มีจิตปราศจากกิเลส
38. มีจิตเกษม   

หน่วยการเรียนรู้ที่ 6 ทุกข์ของชาวนาในบทกวี

ความเป็นมา
             บทความเรื่อง ทุกข์ของชาวนาในบทกวี มีที่มาจากหนังสือรวบรวมบทพระราชนิพนธ์ในสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เรื่อง มณีพลอยร้อยแสง ซึ่งทรงพระกรุณาโปรดฯให้จัดพิมพ์ขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2533 ในวโรกาสที่พระองค์ทรงเจริญพระชนมายุครบ 3 รอบ โดย นิสิตคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย... อ่านต่อ

หน่วยการเรียนรู้ที่ 5 หัวใจชายหนุ่ม

ความเป็นมา
        หัวใจชายหนุ่ม เป็นบทพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยทรงใช้พระนามแฝงว่า “รามจิตติ” เพื่อพระราชทานลงพิมพ์ในหนังสือพิมพ์ “ ดุสิตสมิต” เมื่อ พ.ศ.๒๔๖๔ ลักษณะการพระราชนิพนธ์เป็นรูปแบบของจดหมาย มีจำนวน ๑๘ ฉบับ รวมระยะเวลาที่ปรากฏตามจดหมายทั้งหมด ๑ ปี ๗ เดือน... อ่านต่อ

หน่วยการเรียนรู้ที่ 4 นิราศนรินทร์คำโคลง

ความเป็นมา
      นิราศ เป็นงานประพันธ์ประเภทหนึ่งของไทยที่มีมาตั้งแต่สมัยโบราณ เท่าที่ปรากฏหลักฐานในปัจจุบัน นิราศเรื่องแรกของไทยนั้นคือ โคลงนิราศหริภุญชัย ซึ่งแต่งในสมัยกรุงศรีอยุธยา... อ่านต่อ

หน่วยการเรียนรู้ที่ 3 นิทานเวตาล เรื่องที่ 10

ความเป็นมา
                นิทานเวตาล ฉบับนิพนธ์ พระราชวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยาลงกรณ มีที่มาจากวรรณกรรมสันสกฤตของอินเดีย  โดยมีชื่อเดิมว่า “เวตาลปัญจวิงศติ” ศิวทาสได้แต่งไว้ในสมัยโบราณ
                  ต่อมาได้มีผู้นำนิทานเวตาลทั้งฉบับภาษาสันสกฤตและภาษาฮินดีมาแปลเป็นภาษาอังกฤษ โดยร้อยเอก เซอร์ ริชาร์ด เอฟ. เบอร์ตัน  ก็ได้นำมาแปลและ... อ่านต่อ

หน่วยการเรียนรู้ที่ 2 อิเหนา ตอนศึกกะหมังกุหนิง

         อิเหนา เป็นวรรณคดีที่ได้รับการยกย่องของบทละครลำ เพราะเป็นหนังสือซึ่งแต่งดีทั้งกลอน ทั้งความ และทั้งกระบวนการที่ตะเล่นละครประกอบการ และยังเป็นหนังสือที่ดี ในทางที่ตะศึกษาประเพณีไทยสมัยโบราณ  แม้บทละครเรื่องอิเหนาจะมีเค้าโครงมาจากนิทานพื้นเมืองของชาวชวา  เอกสารที่เกี่ยวข้องมีดังนี้... อ่านต่อ

หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 คำนมัสการคุณานุคุณ

          คำนมัสการคุณานุคุณ เป็นผลงานการประพันธ์ของพระยาศรีสุนทรโวหาร (น้อยอาจารยางกูร) มีเนื้อหาว่าด้วยการน้อมรำลึกและสำนึกในคุณงามความดีของพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ บิดามารดา และครูอาจารย์ โดยมีความมุ่งหมายให้ผู้อ่าน โดยเฉพาะอย่างยิ่งเยาวชนไทย ยึดมั่นในความกตัญญูต่อผู้มีพระคุณและนำแบบอย่างอันดีงามไปปรับใช้ในชีวิตประจำวันได้อย่างถูกต้องเหมาะสม... อ่านต่อ